Plaatsingsdatum: 26 augustus 2021
Bij centering-based interactieve groepszorg vindt het eerste consult waarin de anamnese wordt afgenomen individueel plaats. De vervolgcontroles tijdens de zwangerschap worden echter niet individueel maar aan een groep zwangeren met een vergelijkbare zwangerschapsduur aangeboden. Tijdens een sessie wordt de medische zorg zoals controle van de bloeddruk en de groei van de baby gecombineerd met:
- voorlichting
- het uitwisselen van kennis en ervaringen
- het leren van gezondheidsvaardigheden
- het stimuleren van onderlinge ondersteuning en vriendschap.
Een groep van 10 tot 12 vrouwen met dezelfde zwangerschapsduur ontmoeten elkaar, krijgen een grotere rol in hun eigen zorgproces zoals zelf bloeddruk meten, wegen en hun eigen dossier bijhouden. Elke groep zwangeren komt 10 keer bij elkaar volgens een vastgesteld schema. Negen bijeenkomsten vinden in de zwangerschap plaats en de tiende bijeenkomst vindt plaats als alle vrouwen zijn bevallen.
Een groep wordt begeleid door twee vaste personen; een verloskundige en een andere beroepsbeoefenaar uit de gezondheidszorg. Dit kan bijvoorbeeld kraamverzorgende zijn (of een doula, lactatiekundige of een praktijkassistente). Deze tweede begeleider is nodig, omdat dan tijdens het consult ook de medisch prenatale controle van de zwangere kan worden gedaan. De groepsbijeenkomsten duren veel langer (120 minuten) dan het gangbare individueel consult van gemiddeld 15 minuten. Daardoor is de interactietijd tussen de zorgverlener en de zwangere groter en is het beter mogelijk om meer en uitgebreider factoren te bespreken die van invloed zijn op de zwangerschap en de gezondheid van moeder en kind.
Groepsdynamiek
Het unieke aan centering-based interactieve prenatale groepszorg is de groepsdynamiek: alle aanwezigen, ook de zorgverlener, hebben hun eigen inbreng, ondersteunen elkaar en vullen elkaar aan. Inbreng wordt gestimuleerd door de vele activiteiten die ingezet worden bij groepszorg. Het bespreekbaar maken van zorgen, ervaringen en vragen van zwangeren in groepsverband stimuleert vrouwen tot het stellen van vragen die hen bezighouden. Daarnaast creëert het de mogelijkheid tot het vormen van vriendschappen, netwerken en ondersteuningsstructuren.
Elementen van het zorgmodel
- Medisch onderzoek vindt plaats tijdens en in de groepsbijeenkomsten.
- Deelnemers worden actief betrokken bij hun controles.
- Elke bijeenkomst heeft een vaste indeling met een thema, variatie is mogelijk.
- Begeleiders stimuleren betrokkenheid van alle deelnemers.
- Er is tijd voor informeel sociaal contact tijdens de bijeenkomsten.
- Tijdens de groepsbijeenkomst zit iedereen in een open kring.
- Er is stabiliteit van de groepssamenstelling en de groepsbegeleiding.
- De groepsgrootte is optimaal om het groepsproces te bevorderen.
- Er wordt continu geëvalueerd.
-
Starten met Centering-Based Interactieve Prenatale Groepszorg
Wil je starten met het geven van centering-based interactieve prenatale groepszorg? Kijk voor informatie over de training op de website van Stichting Centering Nederland.
Hoe worden verloskundigen opgeleid voor Centering-Based Interactieve Prenatale Groepszorg (CP-IPG)?
-
Als verloskundigen een training voor CB-IPG willen volgen, melden zij zichzelf aan bij Stichting Centering Nederland. Stichting Centering Nederland houdt vervolgens een telefonisch intakegesprek waarin verwachtingen en vragen van de verloskundige t.a.v. de training voor CB-IPG worden besproken.
-
De verloskundige volgt vervolgens een tweedaagse training. Na deze training kan de verloskundige zelfstandig starten met de invoering van CB-IPG in haar praktijk.
-
In de eerste twee jaar na de training vinden er drie intervisie bijeenkomsten plaats. Ook houdt de verloskundige een procesevaluatie bij van de eerste drie CB-IPG groepen.
-
-
Visie KNOV
De KNOV vindt keuzevrijheid erg belangrijk, zowel voor de zwangere om te kunnen kiezen of 1-op-1 prenatale begeleiding of interactieve prenatale groepszorg beter bij haar past, als voor de verloskundigen om CB-IPG aan te bieden. Verloskundigen worden gestimuleerd om CB-IPG aan te bieden zodat nog meer vrouwen de keuze hebben om CB-IPG te kunnen volgen omdat CB-IPG gezondheidswinst oplevert voor alle zwangeren. De KNOV heeft zich ingezet om financiële drempels om CB-IPG aan te bieden weg te nemen. Per 1 januari 2024 is het mogelijk om de meerkosten van Centering-Based Interactieve Prenatale Groepszorg (CB-IPG) te declareren bij de zorgverzekeraars. Om deze vorm van zorg te geven en te declareren geldt een aantal kwaliteit- en veldnormen.
De verwachting is dat nu er een tarief beschikbaar is, er meer verloskundigen CB-IPG zullen aanbieden en er ook een grotere groep zwangeren per praktijk aan dit zorgmodel kan deelnemen.
-
Meerwaarde
In 2012 is Centering Pregnancy - prenatale geboortezorg in groepsverband - geïntroduceerd in Nederland. In de recente economische evaluatie van onderzoeksorganisatie TNO (2021) [1] wordt aangetoond dat ook in Nederland Centering Pregnancy (CP) gezondheidswinst oplevert en kosteneffectief is. In Nederland bood begin 2019 bijna 30% van de verloskundige praktijken CP aan. Bij deze praktijken nam ongeveer 30% van de zwangere vrouwen deel aan CP.
Centering-based interactieve prenatale groepszorg is een wezenlijk ander en uitgebreider prenataal zorgmodel, en kan niet gezien worden als een andere vorm van de reguliere prenatale zorg [2]. Het model is wereldwijd uitgebreid onderzocht [3]. Ook in Nederland [4-8] is er onderzoek gedaan naar centering-bases interactieve prenatale groepszorg en blijkt het kosteneffectief met betrekking tot de zorgkosten op langere termijn [1]. Het centering-based interactieve prenatale zorgmodel is evidence based en opgenomen in de RIVM database [9]. In het RIVM rapport “Beter weten: een beter begin. Samen sneller naar een betere zorg rond de Zwangerschap” wordt dan ook aanbevolen om centering-based groepszorg landelijk uit te rollen en mogelijk te maken voor alle zwangeren en partners die preventieve zorg wensen of nodig hebben [10].
Nadere toelichting meerwaarde van Centering-Based Interactieve Prenatale Groepszorg
Volgens de WHO is prenatale zorg een essentiële vorm van preventieve zorg, die zowel toegankelijk als betaalbaar dient te zijn voor iedere zwangere. Reguliere prenatale zorg bestaat uit vier basiselementen: medische controle, informatievoorziening, psychosociale ondersteuning en preventie [13].
Een prenataal zorgmodel met één-op-één consulten met een medisch geschoold zorgverlener, gebaseerd op protocollen en het vermijden van risico’s, is een biomedisch model [14]. Dit model is ook de grondslag voor de Nederlandse prenatale zorg. Dit traditionele biomedische model van prenatale zorg is de laatste jaren echter regelmatig bekritiseerd, omdat de zorg niet meer goed zou aansluiten bij de huidige zorgbehoeften van zwangeren [14, 15] en te kort schiet in het begrijpen van gezondheid en ziekte. Het toenemende aantal verwijzingen tijdens zwangerschap en baring en ervaren hindernissen om verloskundige zorg te integreren met het sociale domein lijkt dit te benadrukken [16],[17]. Om beter aan te sluiten bij de zorgbehoeften van zwangeren en nog meer focus te leggen op preventie, wordt aanbevolen over te gaan naar een bio-psycho-sociaal zorgmodel [18 -19]. Immers, de sociale determinanten van gezondheid bepalen gezondheid voor tenminste 40% [20] maar oefenen indirect nog veel meer invloed uit op het welzijn [21]. In een bio-psycho-sociaal zorgmodel worden zwangerschap, geboorte en kraamperiode gezien als fysiologische processen waarin socio-culturele en psychologische dimensies een belangrijke rol spelen. Deze dimensies zijn met elkaar verweven en kunnen niet makkelijk uit elkaar gehaald worden. Daarom moet kwalitatief hoogwaardige prenatale zorg al deze dimensies omvatten [22].
Het Centering Zorgmodel is bij uitstek een bio-psycho-sociaal zorgmodel. In 9 bijeenkomsten met 10-12 zwangeren wordt door de verloskundige medische zorg en informatie gegeven zoals in de traditionele 1-op-1 zorg. Daarnaast richt de verloskundige richt zich ook expliciet op: het stimuleren van zelfredzaamheid, het actief betrekken van zwangeren en partners in de zorg om gezondheidsvaardigheden te verbeteren, het bespreken van meer psycho-sociale onderwerpen, het faciliteren en stimuleren van een ondersteunend netwerk [23]. Het model geeft ruimte om uitgebreider op onderwerpen in te gaan dan de 1-op-1 zorg. De recente economische evaluatie van TNO concludeert dat Centering Zorg leidt tot een significante afname van het percentage rokers bij 36 weken zwangerschap en 6 weken na de bevalling, een afname van het percentage vrouwen dat alcohol gebruikt 6 weken na de bevalling, een hoger percentage vrouwen dat start met borstvoeding, en een lager percentage vrouwen met hypertensie tijdens de zwangerschap.
Bronvermelding
[1] Westra X, Rijnders M, Crone M, Detmar S. Economische Evaluatie CenteringPregnancy in Nederland. (2021) TNO rapport R10107, Leiden
[2] Rising S. The CenteringPregnancy (R) Model: The Power of Group Healthcare (2016) Springer Publishing Company
[3] Group Care Global: An Annotated Bibliography and Synthesis. http://groupcare.global/resources/.
[4] Rijnders M, Jans S, Aalhuizen I, Detmar S, Crone M. Women-centered care: Implementation of CenteringPregnancy® in The Netherlands. Birth. 2019;46(3):450–60.
[5] van Zwicht BS, Crone MR, van Lith JM, Rijnders ME. Group based prenatal care in a low-and high-risk population in the Netherlands: a study protocol for a stepped wedge cluster randomized controlled trial. BMC Pregnancy Childbirth. 2016 Nov 15;16(1):354.
[6] Wagijo MR, Crone M.R., van Lith J.M.M., van Zwicht B., Rijnders MEB. Description of women participating in CenteringPregnancy in the Netherlands. Submitted Birth 2020
[7] Wagijo MR, Crone MR, Bruinsma-van Zwicht BS, van Lith JMM, Billings D, Rijnders MEB. The effect of CenteringPregnancy in the Netherlands on maternal, neonatal and birth outcomes. Submitted BJOG 2021
[8] Wagijo MR, Rijnders MEB, Bruinsma-van Zwicht BS, van Lith JMM, Rising SS, Crone MR. The effect of CenteringPregnancy in the Netherlands on psychosocial outcomes, health behavior and healthcare use. In concept
[9] RIVM, Loket Gezond leven https://interventies.loketgezondleven.nl/leefstijlinterventies/interventies-zoeken/1700073
[10] Achterberg PW, Harbers MM, Post NAM, Visscher K. Beter weten: een beter begin. Samen sneller naar een betere zorg rond de Zwangerschap. RIVM brief-rapport 2020-0140. Bilthoven.
[11] Menukaart Kansrijke Start
[12] Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (2021). Vierde Voortgangsrapportage januari 2021 Kansrijke Start.
[13] World Health Organization (WHO). WHO Recommendations on Antenatal Care for a Positive Pregnancy Experience: Summary. World Heal Organ [Internet]. 2018;10(January):1–10. Available from: http://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/259946/WHO-RHR-18.01-eng.pdf;jsessionid=A4152E9CECB885109A6D3AC066FC63A3?sequence=1%0Ahttp://apps.who.int/iris/bitstream/10665/259946/1/WHO-RHR-18.01-eng.pdf
[14] Renfrew, M., McFadden, A., Bastos, M., et al. Midwifery and quality care: findings from a new evidence informed framework for maternal and newborn care. The Lancet 2014; 384(9948): 1129-1145.
[15] Miller, S., Abalos, E., Chamillard, M., et al. Beyond too little, too late and too much, too soon: a pathway towards evidence-based, respectful maternity care worldwide. The Lancet 2016; 388(10056): 2176-2192.
[16] Huber M, Knottnerus JA, Green L, et al. How should we define health? BMJ 2011;343:d4163
[17] Zondag L, Cadee F, de Geus M. Midwifery in the Netherlands. Br Med J. 2017;305(6862):16.
[18] Bryers, H. M. and Van Teijlingen, E. Risk, theory, social and medical models: a critical analysis of the concept of risk in maternity care. Midwifery 2010; 26(5): 488-496.
[19] Davis-Floyd, R. The technocratic, humanistic, and holistic paradigms of childbirth. International Journal of Gynecology & Obstetrics 2001; 75: 5-23.
[20] WHO. About social determinants of health [Internet]. 2020. Available from: https://www.who.int/social_determinants/sdh_definition/en/
[21] Houlihan J, Leffler S. Assessing and Addressing Social Determinants of Health A Key Competency for Succeeding in Value-Based Care. Prim Care Clin Off Pract. 2019 ;46(4):561–74.
[22] Walsh, D. and Newburn, M. (2002) Towards a social model of childbirth. British Journal of Midwifery 2002; 10 (9): 540–544.
[23] Rising S, Kennedy H, Klima C. Redesigning prenatal care through CenteringPregnancy. J Midwifery Womens Health. 2004;49(5):398-404.
-
Besluitvorming NZA tarief Centering-Based Interactieve Prenatale Groepszorg 2023
In April 2023 heeft de NZa laten weten dat zij voornemens is de tariefaanvraag Centering-Based Interactieve Prenatale Groepszorg (CB-IPG) goed te keuren. De KNOV heeft, samen met Zorgverzekeraars Nederland (ZN), hard gewerkt aan deze aanvraag met als resultaat dat er per 1 januari 2024 een tarief komt binnen de tariefbeschikking voor monodisciplinaire verloskunde. Dit tarief is bedoeld om de extra kosten van de groepsgerichte verloskundige begeleiding te dekken.
Voor deze aanvraag is onder andere gebruik gemaakt van de effectiviteitsstudie van TNO naar de resultaten, kosten, kwaliteit etc. van deze zorgvorm. In het TNO-onderzoek wordt beschreven dat bij een groepsgrootte van tien zwangeren de verloskundige zelf minder uren prenataal per cliënt inzet, maar dat het totaal aantal uren prenatale zorg voor de zwangere wel toeneemt. De kosten voor deze zorgvorm liggen per saldo hoger door onder andere door scholingskosten, investeringen én de ureninzet van de tweede begeleider. Uit hetzelfde onderzoek blijkt ook dat Centering-Based Interactieve Prenatale Groepszorg op termijn leidt tot een kostenreductie voor de maatschappij als gevolg van een duurzame gezondheidswinst voor de deelnemers. Deze winst ontstaat door een toename van het aantal borst gevoede kinderen en door een daling van het aantal verwijzingen vanwege bloeddrukproblematiek bij zwangeren. Daarnaast is er een trend die wijst op een afname van het aantal rokende zwangeren én minder alcoholgebruik.
Het aanbieden van interactieve prenatale groepszorg valt onder de zorgverzekeringswet. De vergoeding van de door TNO berekende extra kosten heeft de vorm gekregen van een losse prestatie & tarief, dat kan worden toegevoegd aan de declaratie bij de zorgverzekeraar van de betreffende client.