De KNOV heeft samen met een werkgroep van klinisch verloskundigen en een jurist, en de input en steun van de achterban, de handreiking ‘Bevoegdheid, bekwaamheid en verantwoordelijkheid van klinisch verloskundigen’ ontwikkeld. Deze handreiking ondersteunt klinisch verloskundigen bij het bepalen welke zorg zij zelfstandig kunnen uitvoeren. Centraal staat: waar is de klinisch verloskundige bevoegd, bekwaam en verantwoordelijk voor?
Waarom deze handreiking belangrijk is
Het aantal verloskundigen in de klinische setting groeit snel. Klinisch verloskundigen zijn niet meer weg te denken uit de kliniek. Met hun specifieke expertise dragen zij bij aan de kwaliteit van zorg in het multidisciplinaire team en vormen zij de schakel tussen verloskundige collega’s in de eerste en tweede lijn. Zo ervaren zwangeren continuïteit in de verloskundige zorg, ongeacht in welke setting zij worden begeleid.
In de kliniek werken klinisch verloskundigen in een complexe zorgomgeving, waarin dagelijks geschakeld wordt tussen verschillende disciplines en verantwoordelijkheden. Dit kan vragen oproepen over wat zelfstandig kan worden uitgevoerd en wanneer het nodig is taken af te stemmen met een arts, physician assistant of gynaecoloog. Ook zijn er verschillen tussen ziekenhuizen in de inrichting van taken en verantwoordelijkheden. Dit blijkt uit het onderzoek naar het basistakenpakket, waarin klinisch verloskundigen hebben bijgehouden aan welke werkzaamheden zij tijd besteden. Deze verschillen leiden tot onduidelijkheid over de juridische positie en professionele ruimte. De handreiking biedt hiervoor helderheid en ondersteunt klinisch verloskundigen bij het versterken van hun positie, het voeren van gesprekken binnen de organisatie en het verder professionaliseren van het vak.
Gebruik van de handreiking in de praktijk
De handreiking laat zien hoe de wet- en regelgeving concreet werkt in de praktijk. Naast juridische kaders bevat het document:
- herkenbare praktijksituaties;
- een overzichtelijk stappenplan;
- en een uitgebreide Q&A.
Door het stappenplan te volgen en voorbeelden uit de praktijk te bekijken, kunnen klinisch verloskundigen duidelijk vaststellen waar zij zelfstandig bevoegd en bekwaam voor zijn en wat hun verantwoordelijkheden zijn, en wanneer het nodig of wenselijk is om taken te delen. Zo ontstaat helderheid over ieders verantwoordelijkheid én de samenwerking binnen het team.
Voor elke verloskundige is het belangrijk op de hoogte te zijn van haar bevoegdheid, bekwaamheid en verantwoordelijkheid. In deze handreiking is de klinische setting als uitgangspunt genomen, de basis geldt voor alle verloskundigen. Waar de kracht van de verloskundige ligt in het bewaken van de fysiologie, is het essentieel dat helder is wat zij kan en doet, en dat de juridische basis voor iedereen duidelijk is. Op deze manier wordt de eigenheid en professionele positie van de verloskundige versterkt, zowel binnen het ziekenhuis als in de maatschappij.
De basis voor toekomstige kwaliteitsinstrumenten zoals beroepsprofiel en functieprofiel
Deze handreiking vormt de basis voor verdere kwaliteitsdocumenten, zoals het beroepsprofiel, de beroepscode en het functieprofiel. In het uitwerken van de per 1 januari 2026 aan klinisch verloskundigen toegekende registratiebevoegdheid geeft de handreiking inzicht in voor welke zorg de klinisch verloskundige de poortfunctie kan vervullen. Hiermee is duidelijk welke zorg door klinisch verloskundigen zelfstandig geregistreerd kan worden. Hierover volgt later dit jaar meer informatie. Daarnaast zijn we bezig met de uitwerking van het beroepsprofiel van de verloskundigen, waarin de handreiking medebepalend is. Ook staat het opstellen van een functieprofiel voor klinisch verloskundigen op de planning. Bij het opstellen van een functieprofiel voor klinisch verloskundigen is het gepast om dit samen met de NVOG op te pakken.
De handreiking onderstreept het belang van juridische duidelijkheid, versterking van de professionele positie en eenduidige toepassing van wet- en regelgeving. Hierdoor kunnen klinisch verloskundigen hun werk met vertrouwen uitvoeren en bijdragen aan kwalitatief hoogwaardige verloskundige zorg, zowel binnen het ziekenhuis als in de bredere zorgcontext.